Tầm soát ung thư tiền liệt tuyến PSA tự do

PSA tự do (free PSA – fPSA) là một dạng của Prostate-Specific Antigen (PSA) không liên kết với protein trong máu, được sử dụng trong việc hỗ trợ tầm soát và chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến (ung thư tuyến tiền liệt), đặc biệt khi kết quả PSA toàn phần nằm trong vùng giới hạn (khoảng 4-10 ng/mL). Xét nghiệm này giúp phân biệt giữa ung thư và các bệnh lý lành tính khác của tuyến tiền liệt, chẳng hạn như phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH).

Vai trò của PSA tự do trong tầm soát ung thư tuyến tiền liệt:

1. Phân biệt ung thư với phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH):
   • Mức PSA toàn phần có thể tăng trong cả ung thư tiền liệt tuyến và các bệnh lý lành tính khác. Tuy nhiên, tỷ lệ PSA tự do/PSA toàn phần (fPSA/tPSA) được sử dụng để giúp phân biệt giữa hai tình trạng này.
   • Ở bệnh nhân bị ung thư tuyến tiền liệt, mức PSA tự do thường thấp hơn so với những bệnh nhân chỉ bị BPH. Ngược lại, trong BPH, tỷ lệ PSA tự do/tổng thường cao hơn.
2. Giúp đánh giá nguy cơ ung thư khi PSA toàn phần tăng:
   • Khi PSA toàn phần nằm trong khoảng từ 4-10 ng/mL (vùng xám), xét nghiệm PSA tự do giúp xác định nguy cơ ung thư.
   • Tỷ lệ PSA tự do/PSA toàn phần thấp (dưới 10-15%) có thể chỉ ra nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt cao, trong khi tỷ lệ cao hơn (trên 25%) thường chỉ ra một tình trạng lành tính như BPH.

Tỷ lệ PSA tự do/PSA toàn phần:

• Tỷ lệ PSA tự do/tPSA dưới 10%: Nguy cơ cao mắc ung thư tuyến tiền liệt. Bác sĩ có thể đề nghị làm thêm các xét nghiệm khác, chẳng hạn như sinh thiết tuyến tiền liệt hoặc chụp MRI.
• Tỷ lệ PSA tự do/tPSA từ 10-25%: Nguy cơ trung bình. Bác sĩ có thể theo dõi thêm hoặc yêu cầu các xét nghiệm bổ sung.
• Tỷ lệ PSA tự do/tPSA trên 25%: Nguy cơ thấp mắc ung thư, nhiều khả năng là do các tình trạng lành tính như BPH.

Chuẩn bị cho xét nghiệm PSA tự do:

• Tránh hoạt động gây kích thích tuyến tiền liệt: Giống như xét nghiệm PSA toàn phần, trước khi làm xét nghiệm PSA tự do, bạn nên tránh các hoạt động có thể gây kích thích tuyến tiền liệt như quan hệ tình dục, xuất tinh hoặc đi xe đạp trong 48 giờ.
• Thông báo về các loại thuốc: Một số loại thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt hoặc các thuốc ảnh hưởng đến nồng độ PSA có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm, do đó, bạn cần thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng.

Kết hợp với các phương pháp khác:

• Sinh thiết tuyến tiền liệt: Nếu tỷ lệ PSA tự do/tPSA thấp, sinh thiết có thể được chỉ định để xác nhận chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt.
• Chụp MRI: Hình ảnh chi tiết của tuyến tiền liệt giúp bác sĩ xác định vị trí và kích thước của khối u (nếu có).

Lưu ý khi sử dụng PSA tự do trong tầm soát:

• PSA tự do không phải là một xét nghiệm độc lập mà thường được kết hợp với PSA toàn phần và các phương pháp khác để cung cấp cái nhìn toàn diện về nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.
• Ở nam giới lớn tuổi, mức PSA có thể tăng tự nhiên do phì đại tuyến tiền liệt lành tính, do đó tỷ lệ PSA tự do/tPSA là một yếu tố quan trọng trong việc xác định cần phải tiếp tục tầm soát hay không.

Xét nghiệm PSA tự do là một công cụ quan trọng giúp bác sĩ quyết định khi nào cần thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán bổ sung, đặc biệt khi mức PSA toàn phần nằm trong vùng giới hạn. Điều này giúp giảm nguy cơ thực hiện sinh thiết không cần thiết và hỗ trợ chẩn đoán chính xác hơn.

Dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tầm soát ung thư tại nhà 24/7. Không phải xếp hàng chờ đợi, không mất tiền khám. Nhận kết quả nhanh chóng, chính xác, bảo mật. Bác sĩ chuyên môn giỏi. Liên hệ xếp lịch ngay: Mr Trường – 0937 368 115